તોફાની સમુદ્રમાં સ્થિર જહાજ

ભૂરાજકીય તંગદિલી અને વેપારનીતિની અનિશ્ચિતતાઓને પરિણામે આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસ્થાની હાલત તોફાની સમુદ્ર જેવી થઇ ગઈ છે, પરંતુ ભારતનું જહાજ તેમાં સ્થિર ગતિએ આગળ વધી રહ્યું છે. મે મહિનામાં વિશ્વનાં ટોચના દેશો કરતાં ભારતમાં આર્થિક ગતિવિધિઓ ઘણી બહેતર હતી એમ રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયાના માસિક બુલેટિનમાંનો એક લેખ જણાવે છે. લેખકો ધ્યાન દોરે છે કે મે મહિનામાં આર્થિક પ્રવૃત્તિઓના ત્વરિત નિર્દેશાંકો સંગીન હતા. ઉદ્યોગોમાં ક્ષમતાનો વપરાશ લાંબાગાળાની સરેરાશ કરતાં વધુ હતો. જીએસટી ઈ-વે બિલ્સમાં 18.9 ટકાનો, જીએસટીની આવકમાં 16.4 ટકાનો, ટોલની આવકમાં પણ 16.4 ટકાનો, ડિજિટલ પેમેન્ટની સંખ્યામાં 27.5 ટકાનો અને મૂલ્યમાં 12.9 ટકાનો વધારો નોંધાયો છે. તે મહિનામાં અમેરિકા, યુરોઝોન અને ચીનમાં નિકાસ ઓર્ડરોમાં ઘટાડો થયો હતો જયારે ભારતના નિકાસ ઓર્ડરોમાં વધારો નોંધાયો હતો. ભારતનો કોમ્પોઝિટ ઇન્ડેક્સ મે મહિનામાં 59 હતો જે 51.2ની વૈશ્વિક સરેરાશ કરતાં તેમ જ અમેરિકા, ચીન અને યુરોઝોન કરતાં વધારે છે. કૃષિ મોરચે ખરીફ પાકનું વાવેતર સારું રહેવાના સંકેત છે, જો કે વરસાદની ભૌગોલિક અને સામાયિક વહેંચણી કેવી રહે છે તે જોવાનું છે. છૂટક ભાવોનો ફુગાવો રિઝર્વ બેન્કના ચાર ટકાના લક્ષ્યની અંદર આવ્યો છે. એપ્રિલમાં કુલ સીધું વિદેશી મૂડીરોકાણ (ગ્રોસ એફડીઆઈ) એપ્રિલમાં 8.8 અબજ ડોલર અને ચોખ્ખું એફ ડી આઈ 3.9 અબજ ડોલર હતું જે ગયે વર્ષે 7.2 અબજ ડોલર અને માર્ચ 2025માં 5.9 અબજ ડોલર હતું. રિઝર્વ બેન્કની વિદેશી મુદ્રાની અનામતો આશરે 699 અબજ ડોલર છે જે 11 મહિનાની આયાતને પહોંચી વળવા માટે પૂરતી છે. સામે પક્ષે બેન્ક ધિરાણની વાર્ષિક વૃદ્ધિ 30 મે 2025ના રોજ 9.9 ટકા હતી જે ગયે વર્ષે 16.2 ટકા હતી. લેખમાં વ્યક્ત થયેલા અભિપ્રાયો લેખકોના અંગત મંતવ્યો છે, રિઝર્વ બેન્ક તેની સાથે સંમત હોય જ એવું જરૂરી નથી.

રિઝર્વ બેન્કના નિષ્ણાત અર્થશાસ્ત્રીઓએ રજૂ કરેલું ચિત્ર એકંદરે ઉત્સાહજનક અને આશાસ્પદ છે. પરંતુ તેઓ નોંધે છે તેમ આગળનો રસ્તો હજી ધૂંધળો અને ખાડાટેકરાવાળો છે.