Editorial

તો હત્યા કરી કોણે?

સમજૌતા એક્સપ્રેસ બ્લાસ્ટ કેસમાં બધા આરોપી નિર્દોષ છૂટી ગયા છે. 2007માં ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ચાલતી આ ટ્રેનમાં ધડાકા કરવામાં આવ્યા હતા અને એનઆઈએ દ્વારા આ કેસમાં અભિનવ ભારત નામે આંદોલન છેડનાર અસીમાનંદ સહિત આઠ લોકોની ધરપકડ કરી હતી પણ ખાસ અદાલતે આ આઠ સામે કોઈ પુરાવા ના હોવાના મુદ્દે બધાને છોડી દીધા હતા પણ સવાલ એ છે કે, આ આઠે ધડાકા કર્યા નહોતા તો પછી ધડાકા કર્યા કોણે કર્યા હતા? 2007ના આ બનાવમાં જે લોકો માર્યા ગયા એમાં મોટાભાગના પાકિસ્તાની હતા પણ કેટલાક ભારતીય હતા. એ સમયે આ કેસ બહુ વિવાદે ચઢયો હતો કારણ કે અસીમાનંદની ધરપકડ બાદ અભિનવ ભારતની યોજના બહાર આવી હતી અને અસીમાનંદે એજન્સી સમક્ષ કેટલીક વાતો કરી અને આવા બોમ્બ ધડાકા થશે એવો ઉલ્લેખ કરેલો અને ત્યારે પહેલીવાર ભગવા આતંકવાદ જેવો શબ્દ ચર્ચામાં આવ્યો હતો અને એ મુદ્દે રાજકારણ શરૂ થયું હતું. આ કેસની ટ્રાયલ ખાસ કોર્ટમાં ફેબ્રુઆરી, 2014માં શરૂ થઇ અને 2015ની શરૂઆતમાં પૂરી થઇ ગઈ અને એ ગાળામાં અનેક સાક્ષીઓ હોસ્ટાઈલ થઇ ગયા. કેટલાક પાકિસ્તાનીઓ આ કેસમાં સાક્ષીઓ હતા પણ એમને જુબાની માટે વિઝા ના મળ્યાના આક્ષેપો પણ થયા અને આ કાંડનો મુખ્ય આરોપી સુનીલ જોશી હતો જેની 2007નાં અંતમાં હત્યા થઇ ગઈ હતી. બીજી બાજુ આ કેસમાં લશ્કરનાં આતંકી આરીફ કાસ્માનીનું નામ પણ ઉછળ્યું હતું પણ એની સામે કોઈ પુરાવા નથી એમ કહી એને છોડી દેવાયો હતો. અસીમાનંદની સંડોવણી બીજા બે કેસમાં પણ હતી. 2007નાં ઓક્ટોબરમાં અજમેર દરગાહ પર ધડાકો થયો જેમાં ત્રણ લોકો માર્યા ગયા હતા અને મે, 2007માં હૈદરાબાદમાં, મે, 2007માં મક્કા મસ્જિદમાં બ્લાસ્ટ થયો એમાં નવ લોકો માર્યા ગયા હતા. આ બંને કેસમાં અસીમાનંદની ધરપકડ થઇ હતી પણ એ બંને કેસમાં પણ એ છૂટી ગયા છે. અક્ષરધામ પર આતંકી હુમલો થયા બાદ બદલો લેવા અભિનવ ભારતનું આંદોલન છેડાયું એવી બહુ ચર્ચા રહી હતી પણ સમજૌતા એકસપ્રેસ બ્લાસ્ટ કેસમાં બધા આરોપી નિર્દોષ છૂટી જાય તો પછી જવાબદાર કોણ? એ પ્રશ્નનો જવાબ મળતો નથી. શું જે તે વેળા તપાસ એજન્સીએ ધરપકડો કરી એ ખોટી હતી? કે પછી એજન્સી તપાસ કરવામાં નબળી પડી? પુરાવા એકત્ર કરવામાં નિષ્ફળ ગઈ? આવા ચુકાદા તપાસ એજન્સીની કામગીરી સામે સવાલો પેદા કરે છે અને એમાંથી જ રાજકીય સંડોવણીનાં આક્ષેપો શરૂ થાય છે. કેટલાક સવાલો તો છે એના જવાબ મળવા જોઈએ.

નીરવ મોદીનું પ્રત્યાર્પણ ક્યારે?

પીએનબી બેન્કનાં હજારો કરોડ રૂપિયા હડપ કરી જનારા કૌભાંડી હીરા કારોબારી નીરવ મોદી ઉપર સકંજો કસાતો જોવા માગતી દેશની જનતા માટે લંડનમાં તેની ધરપકડ થયાનાં સમાચાર રાહત આપનારા બની રહ્યા. નીરવ મોદી સામેની આ કાર્યવાહી મોદી સરકારને પણ રાજકીય મોરચે મોટી રાહત આપનારી બની રહેશે અને કૌભાંડીઓને બક્ષવામાં નહીં આવે તેવા તેનાં દાવાને પણ મજબૂત બનાવશે. નીરવ મોદીનાં કારણે વિરોધીઓ દ્વારા થઈ રહેલા પ્રહારોનો હવે ભાજપ અને તેનાં નેતાઓ જવાબ વાળી શકશે. જો કે આ બધા વચ્ચે નીરવ મોદીને ભારત ક્યારે પરત લાવી શકાશે તે અત્યારે કહી શકાય તેમ નથી. લંડનની કોર્ટે તેને 10 દિવસ માટે જેલ હવાલે કરી દીધો છે. તેનો અર્થ એવો પણ થાય કે તેની સામેનાં આરોપોને ગંભીર તો માનવામાં આવ્યા છે પણ ભાગેડું અપરાધીઓને બ્રિટનથી પ્રત્યાર્પિત કરાવવા ક્યારેય આસાન રહ્યા નથી. ત્યાંની અદાલતો અપરાધોની ગંભીરતાને બદલે આરોપીઓનાં માનવ અધિકારોનો ખ્યાલ વધુ રાખતી હોવાનાં કારણે અનેક વોન્ટેડ ગુનેગારો ત્યાં બેરોકટોક ફરતાં રહે છે. વિજય માલ્યાનું પ્રત્યાર્પણ હજી ય ભારત મેળવી શક્યું નથી એ તથ્ય કેવી રીતે ભૂલી શકાય. જ્યાં સુધી બ્રિટન એ ન સમજે કે ગંભીર આરોપોથી ઘેરાયેલા માણસો પ્રત્યે તે બિનજરૂરી નરમી વર્તી રહ્યું છે ત્યાં સુધી આ સ્થિતિમાં સુધારાને કોઈ અવકાશ નથી. નીરવ મોદીની ધરપકડ ભારતીય એજન્સીઓની સક્રિયતાનું પ્રમાણ આપી જાય છે. જો કે તેની સામે આ કાર્યવાહીમાં લંડનનાં એક અખબારની ભૂમિકા પ્રમુખ રહી છે જેણે તેને ખુલ્લેઆમ ફરતો ઝડપી લીધો હતો. જો આ અખબારે તેને શોધી ન કાઢ્યો હોત તો હજી પણ તે ચક્મો આપી રહ્યો હોત. ખેર, ભલે જે કોઈપણ કારણોથી નીરવ મોદીની ધરપકડ સંભવ બની હોય પણ હવે ભારતીય એજન્સીઓએ તેને જામીન ન મળે અને ભારત પરત લાવવા માટેની મંજૂરી મળે તે માટેનાં તમામ પ્રયાસો કરવા જોઈએ. નીરવ મોદીની ધરપકડને પગલે તેનો કૌભાંડી જોડીદાર મેહુલ ચોક્સી પણ યાદ આવ્યા વિના રહેતો નથી. તે કેરેબિયન દેશ એન્ટીગુઆમાં છૂપાયેલો છે. તેને ભારત પરત ક્યારે લાવી શકાશે એ પણ મોટો સવાલ છે. આવા અપરાધીઓને પરત લાવવાનાં પ્રયાસો સાથે જ ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ ઉપર એક એવું અભિયાન પણ ઉપાડવું જોઈએ જેથી આવા આર્થિક અપરાધીઓને કોઈપણ દેશમાં શરણ મળતી અટકે. આ સિવાય કૌભાંડીઓને વિદેશી મિલકતો જપ્ત કરવાં સંબંધિત જોગવાઈઓ થાય તે માટે પણ સક્રિય થવું જોઈએ. તેનાથી પણ મહત્ત્વની વાત એ છે કે આટલા વિરાટ કદનાં કૌભાંડો અને છેતરપિંડીઓ શક્ય બને ત્યાં સુધી કોઈને ગંધ પણ ન આવે તેવી કાણી વ્યવસ્થા અને નીતિ-નિયમોમાં પણ સુધારા કરતાં રહેવું પડશે.