Editorial

તાલિબાનમાં ગંભીર ખટરાગ

અફઘાનિસ્તાનની તાલિબાન સરકારમાં સામે આવી રહેલા ગંભીર ખટરાગથી આ શાસનની સફળતા સામે શંકા જાગવા લાગી છે. સામે આવી રહેલા અહેવાલો મુજબ તાલિબાનની વચગાળાની સરકારના નાયબ વડાપ્રધાન મુલ્લા અબ્દુલ ગની બરાદર અને સરકારમાં સામેલ થયેલા હક્કાની નેટવર્કના નેતાઓમાં ઊભા થયેલા મતભેદો બન્નેના જૂથો વચ્ચે છુટ્ટા હાથની મારામારી અને ગોળીબારમાં પરિણમ્યા હોવાનો બનાવ આમ તો છેલ્લા થોડા દિવસથી વિશ્વના સમાચાર માધ્યમોમાં ચર્ચાઇ રહ્યો છે. આ સંદર્ભમાં એમ કહેવાઇ રહ્યંy છે કે બરાદરનું હક્કાની જૂથે અપહરણ પણ કરી લીધું છે. સૌ કોઇ જાણે છે કે કતારમાં તાલિબાનની અમેરિકા સાથેની વાટાઘાટોમાં બરાદરે તાલિબાન પક્ષનું નેતૃત્વ સંભાળ્યું હતું અને નવી સરકાર રચાય તેમાં તમામનો સમાવેશ કરવાની, માનવ અધિકારોનાં જતનની ખાતરી આપી હતી. હવે જ્યારે તાલિબાને શાસન સંભાળ્યું છે ત્યારે બરાદર તેમણે આપેલી ખાતરીઓનું પાલન થાય તે માટે મહેનત કરી રહ્યા હતા. પરંતુ તાલિબાન અને અફઘાનિસ્તાનને પોતાનો ઇજારો માનતા પાકિસ્તાન માટે આ સ્થિતિ સ્વીકાર્ય ન હોવાથી તેણે તેના ખાસ હક્કાની નેટવર્કને આગળ ધરીને પોતાના પ્રભાવને વધારવાનાં કાવતરાં શરૂ કર્યાં છે. એક તરફ બરાદરના અપહરણના અહેવાલ વહેતા થયા ત્યારે તાલિબાને તેની સરકારમાં હાજરા મુસ્લિમ સહિતના તમામ લઘુમતીઓને પ્રતિનિધિત્વ આપવાની જાહેરાત કરી હતી. જો કે, વક્રતા એ છે કે આ નવા સમાવાયેલા મંત્રીઓમાં કોઇપણ મહિલાનું નામ નથી. તાલિબાન સરકારના પ્રવક્તા જબીઉલ્લાહ મુજાહિદે તેમનો જૂનો રાગ ફરી આલાપ્યો છે કે મહિલાઓને સરકારમાં સામેલ કરવા અંગે વિચાર થઇ રહ્યો છે અને હજી પણ રહી ગયેલા અન્ય વર્ગોનો તેમાં સમાવેશ કરાય ત્યારે મહિલાઓને પણ પ્રતિનિધિત્વ અપાઇ શકે તેમ છે. તેમના આ રટણ અને વલણ પરથી જણાય છે કે મહિલાઓના મામલે તાલિબાન તેની જૂની વિચારસરણીને હજી પણ વળગી રહ્યું છે. બે દાયકાથી તાલિબાનને તમામ રીતે મદદ કરનાર પાકિસ્તાન અને તેની કુખ્યાત જાસૂસી સંસ્થા આઇએસઆઇ હવે અફઘાનિસ્તાનમાં પકડ મજબૂત રાખવા માગે છે. બીજા એક અહેવાલ મુજબ તાલિબાનના નવા સંરક્ષણ મંત્રી મુલ્લા યાકુબ આઇએસઆઇની રોજેરોજની દખલગીરીથી સખત નારાજ છે. આ વકરતા જતા ખટરાગને લીધે સામાન્ય અફઘાનીઓની હાલત બદથી બદતર બની રહી છે. વળી અશાંત અફઘાનિસ્તાનની અવળી અસર પડોશી દેશો પર પણ પડે તેવો પણ અંદેશો રહ્યો છે. આવનારા સમયમાં તાલિબાનનો આંતરિક વિગ્રહ પૂર્ણ કક્ષાના ગૃહયુદ્ધમાં પરિણમે એવી ભીતિ વચ્ચે પાકિસ્તાનના બદઇરાદાને જોતાં હક્કાની નેટવર્કને કાબૂમાં રાખવાનો કોઇ ઉપાય નજીકના ભવિષ્યમાં જણાતો ન હોવાની ચિંતાજનક છાપ ઊભી થઇ રહી છે.

સરકારી બાબુઓને સંદેશ

કેન્દ્રમાં કે રાજ્યોમાં સરકાર ગમે તે પક્ષની હોય પણ

બાબુશાહી પર એની પક્કડ ના હોય તો એ સરકારની નીતિઓ અને યોજનાનાં ફળ લોકોને મળતા નથી અને આવું ઘણી સરકારો સાથે બન્યું છે. રાજીવ ગાંધીનું પેલું નિવેદન યાદ કરો કે, કેન્દ્ર 1 રુપિયો મોકલે છે પણ નીચે આવતા સુધીમાં 15 પૈસા થઇ જાય છે. ભ્રષ્ટાચાર માટે કે અમલીકરણ માટે નેતાઓ સાથે મંત્રીઓ એટલા જ જવાબદાર હોય છે. સરકાર કે તેની નેતાગીરી નબળી હોય તો અધિકારીઓ એમની રીતે કામકાજ ચલાવતા હોય છે. અધિકારીઓ મંત્રીઓ પર ભારે પડી જાય છે પણ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની કાર્યશૈલી જુદી છે. તેઓ મંત્રીઓ પાસે જ નહિ પણ અધિકારીઓ પાસે પણ કામ લેવડાવવા માટે જાણીતા છે. હમણાં એમણે કેન્દ્રના સચિવોની બેઠક યોજી અને કેટલાક સ્પષ્ટ સંદેશા આપ્યા હતા. કેટલીક યોજનાઓનાં ધાર્યા પરિણામ ના મળતા વડાપ્રધાન નારાજ હતા. એમણે અગાઉ 2019માં પણ આવી બેઠક યોજી હતી. મોદી 2.0 ચાલે છે. પહેલા કાર્યકાળમાં કેટલીક યોજનાનું સફળ અમલીકરણ થયું અને એનો મોદી - ભાજપને ફાયદો પણ મળ્યો પણ બીજી ટર્મમાં કેટલીક સમસ્યાઓ જોવા મળી રહી છે. રસીકરણની વાત કરીએ તો શરૂઆતના તબક્કામાં અંધાધૂંધી પ્રવર્તી હતી અને મોદીના જન્મદિવસ પર બે કરોડ લોકોને રસી અપાઈ અને વિશ્વ આખાએ આ વાતની નોંધ લેવી પડી પણ જન્મદિવસ પૂરો થયો અને બીજા દિવસે ફરી રસીકરણ ધીમું પડ્યું. કોરોના મહામારીમાં કેટલીક મુશ્કેલીઓ પડી એ માટે અધિકારીઓ પણ જવાબદાર છે. લાલ ફીતાશાહીનાં કારણે કામમાં વિલંબ થાય છે, વિઘ્નો સર્જાય છે. એક ટેબલથી બીજા ટેબલે ફાઈલ ફરતી રહે છે અને કામ થતું નથી. સરકાર બદલાય છે પણ સિસ્ટમ બદલાતી નથી. મોદી જાણે છે કે, દરેક સમસ્યાનો ઉકેલ અધિકારી પાસે હોય છે અને મોદીએ એ વાત હળવાશમાં કહી અને સાથે એમ પણ કહ્યું કે, કોઈ સમસ્યા હોય તો કહો. મોદી અધિકારીઓ સાથે વાત કરતા રહે છે. કોરોના વેળા એમણે જિલ્લા કલેક્ટરો સાથે વાત કરી હતી. ગુજરાતમાં એમણે અધિકારીઓ પાસે જે રીતે કામ લીધું હતું એ મિસાલ ગણાય છે. કેન્દ્રમાં પણ એમણે અધિકારીઓ પાસેથી કામ લીધું છે. એમનો સંદેશ આ બેઠકમાં સ્પષ્ટ હતો કે બાબુશાહી દૂર થવી જોઈએ. ભારતને આત્મનિર્ભર બનાવવાનું એમનું સપનું છે. ઘણી બધી યોજનાઓ એ અભિયાન સાથે જોડાયેલી છે. એની સફળતા માટે અધિકારીઓ પૂરી ક્ષમતાથી કામ કરે એ આવશ્યક છે. સિસ્ટમ બદલવાનું આસાન નથી હોતું પણ મોદીએ એ માટે કેટલાક પ્રયત્નો કર્યા છે એના પરિણામો પણ મળ્યા છે. અધિકારીઓ એમનો સંદેશ સમજી નિષ્ઠાપૂર્વક કામ કરે એવી આશા રાખવી વધુ પડતી નથી.