Editorial

પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવ ધટશે

ઓપેક પર ઉત્પાદન વધારવા દબાણ

આસમાનને આંબતા પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવો સામાન્ય નાગરિકોના ઘરખર્ચના બજેટને ખોરવી નાખતા હોય છે તેમ આ ભાવો દુનિયાની મોટાભાગની સરકારોના અર્થતંત્રની ઉપર પણ ભારે મોટો બોજો નાખતા હોય છે. ક્રૂડ તેલ અને ગેસના ભાવોને નાથવા માટે ઉત્પાદન વધારવાની વિનંતીને ઓપેક દેશોએ ગણકારી નહીં એટલે દુનિયાના મોટા તેલ વપરાશકાર દેશોએ તેમના અનામત જથ્થામાંથી ક્રૂડ તેલનો પુરવઠો મેળવવા કમર કસી છે પરિણામે ભાવ ઘટી શકે છે. મહત્ત્વની બાબત એ છે કે, આ દેશોએ આ પગલું એકમેક સાથે સંકલન સાધીને લીધું છે. આ નવતર પહેલનો ઉદ્દેશ આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડના ભાવોને નીચે લાવવાનો છે. છેલ્લા લગભગ એક વર્ષ દરમ્યાન વિશ્વમાં ક્રૂડના ભાવોમાં 50 ટકા વધારો નોંધાયો છે. ભારત અને અમેરિકા ઉપરાંત દુનિયાના લગભગ તમામ ક્રૂડ તેલ વપરાશકાર દેશોએ ઓર્ગેનાઇઝેશન ઓફ પેટ્રોલિયમ એક્સપોર્ટિંગ કન્ટ્રીઝ (ઓપેક)ને માંગને અનુરૂપ ઉત્પાદન કરવા વારંવાર આગ્રહ કર્યો હતો, પણ ઓપેકે આ બાબતે ધ્યાન આપવાની પણ તસ્દી લીધી ન હતી. ઓપેકના નકારાત્મક વલણની સામે ભારત ઉપરાંત અમેરિકા, જાપાન, ચીન, બ્રિટન, દક્ષિણ કોરિયા સહિતના દેશોએ તેમના અનામત ભંડારોમાંથી ક્રૂડનો જથ્થો વધારવાનો નિર્ણય લીધો છે. ઉલ્લેખનીય બાબત એ છે કે, કોરોનાના સંક્રમણે દુનિયાભરમાં ઉત્પાદન અને પરિવહનને રીતસર ઠપ કરી દીધા હતા. આવી હાલતમાં ક્રૂડના ઉત્પાદન અને માંગમાં ભારે ઓટ આવી હતી. તે પછી સંક્રમણની સ્થિતિ હળવી થવાની સાથે ઇંધણની માંગ પૂર્વવત્ સ્તરે પહોંચી ચૂકી છે, પણ તેની સરખામણીએ ક્રૂડના પુરવઠાનું પ્રમાણ હજી વધ્યું નથી. પરિણામે પેટ્રોલ, ડીઝલ અને ગેસના ભાવો આકાશને આંબી રહ્યા છે. ભારતમાં પણ પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવોનો બોજો સામાન્ય માનવીઓથી માંડીને ઉત્પાદન કંપનીઓની માટે ચિંતા જગાવતો રહ્યો હતો. કેન્દ્ર સરકારે ભાવોને નિયંત્રિત કરવા પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવો પરની એક્સાઇઝ ડયુટીમાં કાપ મૂકવો પડયો છે. આ પગલાંથી સરકાર પર વધારાના 60 હજાર કરોડોનો બોજો પડયો છે. વાસ્તવિકતા એ છે કે, ઇંધણના ભાવો ઊંચા રહેતા હોવાને લીધે મોંઘવારી વધી રહી છે, તેની સાથોસાથ અર્થતંત્રને ફરી ધબકતું કરવાના પ્રયાસોમાં અંતરાય આવતા હોય છે. વિશ્વના દેશોએ તેમના ક્રૂડના અનામત જથ્થામાંથી અમુક જથ્થો ઉપાડવા લીધેલું આ પગલું ખરા અર્થમાં ઓપેકને ગંભીર સંદેશ આપવા માટેનું છે. જો કે ભારત પાસે 3.8 કરોડ બેરલ ક્રૂડનો જથ્થો અનામત છે, તેમાંથી પ0 લાખ બેરલ કાઢવાના કે અમેરિકા દ્વારા તેના 60 કરોડ બેરલના અનામત જથ્થામાંથી પાંચ કરોડ બેરલ ઉપયોગમાં લેવાના પગલાંથી પુરવઠાની સ્થિતિમાં કોઇ ઝાઝો ફર્ક પડે તેમ નથી. સ્પષ્ટ છે કે આ પગલાં સાંકેતિક માત્ર છે. હવે જોવાનું એ રહેશે કે વિશ્વના અગ્રિમ તેલ વપરાશકારોના આ પગલાંનો ઓપેક કેવો પ્રતિસાદ આપે છે. ઓમિક્રોન વાયરસના કારણે કેટલાક અંકુશો મુકાયા છે. પરિણામે ક્રુડ ઓઈલના ભાવમાં 3 ડોલર જેવો ઘટાડો પણ થયો છે એટલે ભાવ ઘટવાની શકયતા વધી છે. ઓપેકની હવે પછીની બેઠક બીજી ડિસેમ્બરે યોજાવાની છે ત્યારે આ દેશો જાન્યુઆરી મહિના દરમ્યાન ક્રૂડના ઉત્પાદન અંગે આયોજન હાથ ધરશે. આશા રાખવી રહી કે ઓપેક હવે દુનિયાના અર્થતંત્રની જરૂરતને અનુરૂપ હકારાત્મક વલણ લઇને ક્રૂડના ઉત્પદનમાં પૂરતો વધારો કરીને ભાવોને નિયંત્રિત કરવામાં સહયોગ આપશે.

સંસદ સુચારુરૂપે ચાલે

ગૃહનો સમય ન વેડફાય એ આવશ્યક

સંસદનું શિયાળુ સત્ર શરૂ થયું અને ગતિરોધ શરૂ થયો છે. સરકાર અને વિપક્ષ વચ્ચે સંવાદના અભાવથી સમસ્યા ઉભી થાય છે. કૃષિ કાયદા રદ થયા પણ એના પર ચર્ચા ના થઈ અને ચોમાસું સત્રમાં ગેરશિસ્તના મુદ્દે વિપક્ષના 12 સભ્યને આખાં સત્ર માટે સસ્પેન્ડ કરાયા એ મુદ્દે વિપક્ષે ગતિરોધ સર્જ્યો અને કામકાજ ઠપ થયું. જો કે, બાદમાં અધ્યક્ષ દ્વારા વિપક્ષ અને સત્તા પક્ષની બેઠક થઈ અને ગતિરોધ વિના સહકારથી સત્ર ચાલશે એવી ખાતરી બંને પક્ષે અપાઈ છે એ સારી નિશાની છે. આ સત્રમાં વિપક્ષ સરકારને ભીડવવા માગે છે એ નક્કી હતું. સરકાર દ્વારા સૌપ્રથમ તો કૃષિ કાયદા રદ કરાયા એની વિધિ કરવાની હતી. એ માટેનું બિલ પહેલાં જ દિવસે મુકાયું અને માત્ર ચાર મિનિટમાં જ પસાર કરી દેવાયું. કોઈ ચર્ચા ન થઈ. વિપક્ષ દ્વારા આ મુદ્દે વિરોધ થયો એમનો આગ્રહ એવો હતો કે, આ મુદ્દે ચર્ચા થવી જોઈએ. સત્તા પક્ષ એવા કોઈ મૂડમાં નહોતો. વડાપ્રધાને સત્ર અગાઉ જ કૃષિ કાયદા રદ કરવાની જાહેરાત કરી દીધી હતી એટલે હવે એ મુદ્દે ચર્ચાની જરૂર નથી એવું સરકારનું વલણ હઠીલું ગણાય. વિપક્ષની દલીલ સાચી હતી કે, લાંબા સમયથી ચાલતું કિસાન આંદોલન અને એમાં 770 જેટલા ખેડૂતનાં મૃત્યુ, કિસાનો સામે થયેલા કેસ અને એમએસપી સહિતના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થવી જોઈતી હતી. કિસાનોના કેસ અંગે સરકારે કોઈ સ્પષ્ટતા કરી નથી. જે તે રાજ્યોમાં કેસ થયા છે ત્યાં પણ અવઢવ છે. ઉપરાંત મૃત્યુ પામેલા કિસાનોને આર્થિક સહાય મળે એવી માગણી અંગે પણ સરકારે કોઈ ખુલાસો કર્યો નથી અને એમાં ચોમાસું સત્રની આખરમાં કેટલાક સભ્યોનાં ગેરશિસ્તભર્યાં વર્તન મુદ્દે 12 સભ્યને આખાં સત્ર માટે સસ્પેન્ડ કરાતા હોબાળો થયો હતો. અધ્યક્ષે બહુ સ્પષ્ટ કહ્યું કે, નિયમ મુજબ પગલું લેવાયું છે અને એમાં કોઈ ફેરફાર નહીં થાય. વિપક્ષનો દાવો છે કે નિયમની અવગણના થઈ છે. બીજી બાજુ, કિસાનોમાં પણ ફાંટા પડી ગયા છે. 32 કિસાન સંગઠને કૃષિ કાયદા રદ થયા એટલે હવે આંદોલનની કોઈ જરૂર નથી અને કિસાનોએ પાછા એમના વતન જવું જોઈએ અને મોદીએ પણ આવી જ અપીલ કરી હતી પણ ટીકૈતનું જૂથ આંદોલન પૂરું થયું નથી અને સરકાર એમાં ભંગાણ પાડવા માગે છે એવો આરોપ મૂક્યો છે અને કિસાનો સામેના કેસથી માંડી એમએસપી માટે કાયદો લાવવાની માગણીઓ અંગે સરકાર સ્પષ્ટ ના થાય ત્યાં સુધી કિસાનો દિલ્હી નહીં છોડે પણ સરકારે કહ્યું છે, એમએસપી મુદ્દે સમિતિ રચાશે અને એમાં કિસાન પ્રતિનિધિઓને પણ સામેલ કરાશે. હવે કિસાનોએ હઠાગ્રહ છોડવો જોઈએ અને સરકારે કિસાનોમાં વિશ્વાસ જાગે એવી પહેલ કરે એ પણ આવશ્યક છે. શિયાળુ સત્રમાં ઘણાં મહત્ત્વનાં બિલ આવવાનાં છે. કોરોનાના નવા વેરિયન્ટનો ખતરો છે, બીજા કેટલાક મહત્ત્વના મુદ્દાઓ છે જેના પર ચર્ચા થવી જોઈએ એટલે સંસદ સુચારુરૂપે ચાલે એ આવશ્યક છે.