Editorial

અફઘાનિસ્તાનમાં અમેરિકાની પીછેહઠથી ભારતને પડકાર

અફઘાનિસ્તાનનો જંગ ભલભલાને થકવી રહ્યો છે. છેલ્લા ઘણા વર્ષોથી આ જંગમાંથી છટકવા મથી રહેલા અમેરિકાએ હવે તેના દળોને પાછા ખેંચવાનું સમયપત્રક જાહેર કરી નાખ્યું છે. બાયડન વહીવટતંત્રની તાજી જાહેરાત મુજબ અમેરિકાના દળો આગામી પહેલી મેથી અફઘાનિસ્તાનમાંથી હટવા શરૂ થઇ જશે અને 11મી સપ્ટેમ્બર સુધી તમામ દળો પાછા ખેંચી લેવાશે. અમેરિકાની આ જાહેરાતને નાટો દેશો પણ અનુસરશે. આમ અમેરિકા તેને ત્યાં 11મી સપ્ટેમ્બરના આતંકી હુમલાની 20મી વરસીએ આ જંગનો સંકેલો કરશે. આમ તો અગાઉના અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના કાર્યકાળ દરમ્યાન પહેલી મે સુધી અફઘાનિસ્તાનમાંથી દળો પાછા ખેંચવાની સમજૂતી થઇ હતી. હવે નવી જાહેરાતનો અર્થ એ છે કે આ સમયમર્યાદા વધારાઇ છે. આમ તો અમેરિકામાં લાંબા સમયથી અફઘાન યુદ્ધમાંથી હાથ કાઢી લેવાની લાગણી બળવત્તર બનતી રહી છે. ત્યાંની ચૂંટણીઓમાં પણ દળો પરત ખેંચવાનો મુદ્દો ચર્ચાતો રહ્યો છે, પણ ચૂંટણીઓ બાદ આ મુદ્દો વિસરાઇ જતો રહ્યો છે. આ વખતે જો કે તેનું પુનરાવર્તન થાય એમ જણાતું નથી. તેનું મુખ્ય કારણ એ છે કે હાલના રાષ્ટ્રપતિ જો બાયડન પોતે અફઘાનિસ્તાનમાંથી દળો પાછા ખેંચવાના હિમાયતી રહ્યા છે. આ વખતે તો તેઓ પોતાના મતનો અમલ કરાવી શકવા સક્ષમ છે. આ સંદર્ભમાં સૌથી મહત્ત્વની બાબત એ છે કે આ જાહેરાતમાં દળો પાછા ખેંચવા માટે કોઇ શરત જોડાઇ નથી. હવે એ વાત સાબિત થઇ ગઇ છે કે અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ એમ માને છે કે દળોની વાપસીને કોઇ શરત સાથે જોડવાથી તેમાં વિલંબ થઇ શકે તેમ છે. સ્પષ્ટ છે કે અમેરિકાની સરકારે હવે નક્કી કરી લીધું છે કે, અફઘાનિસ્તાનમાં શાંતિ સ્થપાય કે નહીં અથવા ત્યાં પ્રભાવશાળી વિવિધ પક્ષો વચ્ચે પરસ્પર સમજૂતી થાય કે ન થાય દળોને કોઇપણ હિસાબે પાછા ખેંચી લેવાશે. અમેરિકાના આ પગલાંથી એશિયાના વ્યૂહાત્મક સમીકરણોમાં ભારે ફેરફાર આવી શકે તેમ છે. ખાસ તો છેલ્લા થોડા સમયથી ભારે નજીક આવી ગયેલા રશિયા અને ચીન હવે સાથે મળીને અફઘાનિસ્તાનમાં પોતાનો પ્રભાવ ઊભો કરશે. આવામાં પાકિસ્તાન સ્વાભાવિક રીતે અફઘાનિસ્તાનમાં પોતાની વગ વધે એ માટે થનગની રહ્યંy છે. ભારત માટે આવનારા દિવસો રાજદ્વારી અને વ્યૂહાત્મક બન્ને રીતે ભારે પડકારભર્યા બની રહે તેમ છે. એક તરફ ચીન અને પાકિસ્તાન અફઘાનિસ્તાનના માધ્યમથી ભારતને ઘેરવાનો કારસો ઘડશે, તો બીજી તરફ અફઘાન લોકોની મદદ માટે માળખાકીય અને સામાજિક રીતે ભારે રોકાણ ધરાવતા ભારતના હિતોની જાળવણી સામે પડકાર ઊભો થશે. વળી ભારત વિરોધી પરિબળો અફઘાનિસ્તાનનો ઉપયોગ કરતા અટકે તે માટે આગોતરી કવાયત હાથ ધરવાનો સમય આવી ગયો છે. ભારતે તાલિબાન સહિતના અફઘાન જૂથોની સાથે નવેસરથી સંબંધ સેતુ કાયમ કરવા માટેની શક્યતાઓ ચકાસવી અનિવાર્ય બની રહેશે. જે રીતે ચીને ઇરાનમાં મસમોટા રોકાણનો કરાર કરીને તેને પોતાની છાવણીમાં ખેંચ્યું છે તે જોતાં આવનારા દિવસોમાં ભારતે અફઘાનિસ્તાન પર સતત ધ્યાન આપવું પડશે.

ચૂંટણી રેલીઓ બંધ કરો

પાંચ રાજ્યોમાં ચૂંટણી હતી, ચાર રાજ્યોમાં મતદાન થઇ ચૂક્યું છે. માત્ર પશ્ચિમ બંગાળમાં ચાર તબક્કાનું મતદાન બાકી છે. આ રાજ્યોમાં ચૂંટણી દરમિયાન બધા પક્ષોએ રેલીઓ અને રોડ શો કર્યા અને એમાં કોરોના નિયમોનો સરેઆમ ભંગ થયો અને આ બધા રાજ્યોમાં કોરોનાનું સંક્રમણ ખાસ્સું વધ્યું છે. એનું પ્રમાણ 100 ટકાથી 500 છે. આમ છતાં રાજકીય પક્ષો અને નેતાઓ સમજ્યા નથી. પ. બંગાળમાં હજુય રેલીઓ ચાલુ છે. જો કે, ડાબેરી પક્ષે હવે રેલીઓ ના કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. મમતા બેનર્જીએ કોરોના સંક્રમણ વધવાના કારણે ચારેય તબક્કાનું મતદાન એકસાથે કરવા ચૂંટણી પંચને અપીલ કરી પણ એનો સ્વીકાર થયો નથી. પાંચ રાજ્યોમાં આજે રીતે ચૂંટણી પ્રચાર થયો એ દર્શાવે છે કે, આપણા રાજકીય પક્ષો માત્ર સત્તાભૂખ્યા છે એમને જવાબદેહી નિભાવવામાં કોઈ રસ નથી. દેશમાં બે લાખથી વધુ કોરોના કેસ આવવા લાગ્યા છે. બંગાળમાં રોજના પાંચ હજાર કેસ આવી રહ્યા છે. લોકોને હોસ્પિટલમાં બેડ મળતા નથી. ઓકિસજન અને રેમડીસીવીર ઇન્જેક્શનની સમસ્યાઓ છે. મૃત્યુનું પ્રમાણ વધતું જાય છે અને રીકવરી રેટ ઘટતો જાય છે ત્યારે રાજકીય પક્ષો સ્વયંશિસ્ત પાળે એ જરૂરી છે. ચૂંટણી પંચ અપીલ કર્યા કરે છે. દિશાનિર્દેશ આપ્યા કરે છે એનું કોઈ પાલન કરતા નથી. કોઈ કડક પગલા લેવાતા નથી. જવાબદારીનો ઉલાળિયો થાય છે. ડાબેરી પક્ષે જે નિર્ણય લીધો એમ જ બધા પક્ષો વર્ચ્યુઅલ રેલીઓથી કામ ચલાવી શકે છે. તામીલનાડુ , આસામમાં કેસ વધ્યા છે. સરકારે જ અને ભાજપે પણ પહેલ કરવી જોઈએ. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી બધા પક્ષો સાથે વાતચીત કરી પહેલ કરી શકે. અનેક શહેરોમાં રાત્રી કર્ફ્યૂ છે. વિકેન્દ લોકડાઉન શરૂ થયા છે અને નાના નગર અને ગામડાઓમાં તો સ્વૈચ્છિક લોકડાઉન શરૂ થયા છે. બજારોમાં પણ આવું જ થઇ રહ્યું છે. આમઆદમીને જે વાત સમજાય છે એ રાજકીય પક્ષોને કેમ સમજાતી નથી? કુંભ ચાલે છે અને એમાં લાખો લોકો સામેલ થઇ રહ્યા છે. ઉત્તરપ્રદેશમાં પંચાયતોની ચૂંટણી જાહેર થઇ છે. યુપીમાં પણ કેસ વધતા જાય છે ત્યારે આ ચૂંટણીઓ મોકૂફ રાખી શકાય છે. ગુજરાતમાં ગાંધીનગર મહાપાલીકાની ચૂંટણી બધા પક્ષોએ સંયુકત રીતે મોકૂફ રાખવા હાઈકોર્ટમાં અરજ કરી અને ચૂંટણી મોકૂફ રહી છે પણ હજુય મોરવાહડફની પેટા ચૂંટણી અટકાવાઈ નથી. આ પણ અટકવી જોઈએ અને હરદ્વારમાં કુંભ ચાલી રહ્યો છે. ગયા બુધવારે ત્યાં શાહી સ્નાનમાં 14 લાખ લોકો સામેલ થયા અને ત્યાં પણ કોરોના ફેલાતો જાય છે. 10 એપ્રિલ બાદ 1700થી વધુ કેસ ત્યાં આવ્યા છે અને ઉત્તરાખંડના મુખ્યમંત્રી તીર્થ સિંહ રાવત બકવાસ કરવા માટે જાણીતા છે એ કહે છે કે, ગંગામાની કૃપા છે એટલે અહી કોરોના નહિ ફેલાય. આ તો હદ થઇ ગઈ. આવા મુખ્યમંત્રીઓ સામે સત્તાધારી પક્ષ ભાજપને શું કશું કહેવાનું નથી? સરકાર, રાજકીય પક્ષો અને ચૂંટણી પંચ એકસૂરે સહમત થાય કે કોરોનાની બીજી લહેરમાં કોઈ એવા કાર્યક્રમો કે પ્રચાર રેલીઓ ના થાય જેથી કોરોના સંક્રમણ ફેલાય.