આત્મમંથનનો અવસર નવી ઊર્જા, દૃઢ નિશ્ચયતાથી અગ્રેસર ભારત

72મો સ્વતંત્રતા દિવસ પ્રત્યેક ભારતીય માટે ગૌરવવંતો પ્રસંગ છે. અંગ્રેજો સામે આઝાદી જંગની લડાઇ દરમિયાન લોહી વહેવડાવનાર સ્વાતંત્ર્યસેનાનીઓના રક્તનું એક એક ટીપું માથે ચડાવીને ભવ્ય ભારતના નિર્માણની યાત્રા આગળ ધપાવવાના દૃઢ સંકલ્પનો તથા આપણી શક્તિ અને ક્ષતિઓ અંગે આત્મમંથન કરવાનો અવસર છે. સાત દાયકા પહેલાંની અને અત્યારની સ્થિતિની તુલના કરીએ તો બેધડકપણે આપણું શીશ ગૌરવથી ઊંચું ઊઠશે. હા, પ્રશ્નો હજુય છે. અમીર-ગરીબની ખાઇ હજુય પહોળી છે... પણ ભારત વિશ્વની બીજા ક્રમની વસ્તી ધરાવતો વિશાળ દેશ હોવાથી કેટલીક સમસ્યાનાં મૂળ ઊંડાં છે અને તેના છેદનમાં સમય લાગે એ સ્વાભાવિક છે. હકારાત્મક દૃષ્ટિથી જોઇએ તો સમજાશે કે ભારતનાં સંસાધનો, સામર્થ્યનો યોગ્ય ઉપયોગ કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઇ છે અને આગામી વર્ષોમાં તેનો જબ્બર લાભ થવાની ઊજળી સંભાવના છે.

ભારતના સામર્થ્યની આજે પાંચમાં પૃચ્છા થાય છે. વિશ્વ બૅન્કના અહેવાલના નિષ્કર્ષ છે કે ભારત 7.4 ટકાના વિકાસદર સાથે દુનિયાનું છઠ્ઠા ક્રમનું વિશાળ અર્થતંત્ર બની ગયું છે. આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાંભંડોળે આપણી અર્થવ્યવસ્થાને દોડતા હાથીની ઉપમા આપી છે. યુવાપેઢી ભારતની ભાગ્યવિધાતા બની છે. કાળાં નાણાં, ભ્રષ્ટાચાર ડામવાના ઉપાયોની અસર દેખાઇ રહી છે. વૈશ્વિક રાજનીતિમાં ભારતનો અવાજ બળૂકો બન્યો છે.

શિક્ષણ, આરોગ્ય, વેપાર-વાણિજ્ય, માળખાકીય સુવિધા, સંરક્ષણ, પરિવહન, ટેક્નોલોજી વગેરે તમામ ક્ષેત્રે ભારતે હરણફાળ ભરી છે. થોડા આંકડા પર નજર ફેંકીએ તો ખ્યાલ આવશે કે આપણે ક્યાં ઊભા છીએ. 1947માં ભારતનો સાક્ષરતા દર માત્ર 12 ટકા હતો. વિશાળ દેશમાં કુલ યુનિવર્સિટી માત્ર 25 અને કોલેજો 600. આજે 2017 પ્રમાણે ભારત 800 વિશ્વવિદ્યાલય અને 40 હજાર કોલેજ ધરાવે છે. સાક્ષરતાનો દર 74 ટકાએ પહોંચ્યો છે. વિજ્ઞાન અને ટેકનૉલૉજીની ઉચ્ચ શિક્ષણ સંસ્થાઓનો વિશ્વની ટોચની 200 યુનિવર્સિટીમાં સમાવેશ થાય છે. આરોગ્ય ક્ષેત્રે ધરખમ પ્રગતિ કરી છે. હેલ્થની માળખાકીય સુવિધા વિકસતા ભારતનો સરેરાશ જીવનદર 35 વર્ષથી વધીને 70 વર્ષે પહોંચ્યો છે. વિશ્વસ્તરીય સુવિધાને લીધે ભારત મેડિકલ ટૂરિઝમનું હબ બની રહ્યું છે. આજે કોઇપણ સમયે ભારતમાં એકસાથે 20 હજાર ટ્રેન દોડતી હોય છે. ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નૉલૉજી ક્ષેત્રે ભારતના નીવડેલા ટેક્નોક્રેટ્સની દુનિયામાં માગ છે. વિશ્વની ટોચની કંપનીઓમાં ભારતીયો ચાવીરૂપ ભૂમિકા ભજવે છે. અંતરીક્ષ વિજ્ઞાનમાં ભારત મહાસત્તા તરીકે પ્રસ્થાપિત થઇ ચૂક્યું છે. ‘મેઈક ઇન ઇન્ડિયા’ના નારા સાથે સંરક્ષણ ટેક્નૉલૉજી અને શત્રસરંજામના નિર્માણમાં ભારત સ્વાવલંબી બનવા ભણી આગળ વધી રહ્યું છે. ન્યાયતંત્રની સજાગતાએ લોકતંત્રને નવું બળ સિંચ્યું છે. સૌરઊર્જા ક્ષેત્રે ભારતે મહાઅભિયાન હાથ ધર્યું છે. સ્વતંત્રતા દિવસે સિદ્ધિઓનું આચમન દેશવાસીના મનમાં નવા આત્મવિશ્વાસ અને ગૌરવનો સંચાર કરે છે.

અલબત્ત, નવા ભારતનો આ ચહેરો હજુ સુરેખ નથી. પ્રગતિની આ દોડમાં કેટલીક અનિવાર્ય બાબતો ભુલાતી રહી છે. આપણી સંતોષવૃત્તિ, ન્યાય પ્રત્યેનો પ્રબળ આગ્રહ, ગરીબો અને વંચિતોને મદદરૂપ બનવાનો સંકલ્પ, સામાજિક-રાજનૈતિક સંયમ, ધાર્મિક જીવનમાં દંભરહિત ઉદારતા... આ બધા ગુણોનો લોપ થયો છે. રાજકીય નેતાઓમાં વાણીવિલાસ, વ્યભિચાર દેશની છબીમાં કલંક છે. અનામતવાદને લીધે સામાજિક શાંતિ અને એકતાની ભાવના નબળી પડી રહી છે. રાજકીય કટુતા, વેરભાવમાં ઉછાળો આવ્યો છે.

એક તરફ દેશ પ્રગતિની રાહ પર છે, બીજી તરફ મોબ લિન્ચિંગ-ટોળાંશાહીની હિંસા ચિંતાનો વિષય બની છે. 15મી ઓગસ્ટે વડા પ્રધાનની સુરક્ષા વ્યવસ્થામાં મહિલા કમાન્ડોની ટુકડી સામેલ થાય છે. સમગ્ર દેશ માટે અભિમાન લેવાની આ પળો વચ્ચે દેશમાં મહિલા ઉત્પીડનના બનાવ વધી રહ્યા છે. મુસ્લિમ મહિલાઓ જેમાંથી છુટકારો ચાહે છે એ ત્રણ તલાકની પ્રથા નાબૂદ કરતો ખરડો લાવવામાં વિરોધપક્ષ અવરોધ સર્જી રહ્યો છે. એક તરફ ‘િડજિટલ ઇન્ડિયા’નું સ્વપ્ન યુવાનોને આકર્ષી રહ્યું છે, બીજી તરફ સાયબર ક્રાઇમ થકી લોકોનાં જીવન અને બૅન્ક બચત પર ખતરો ઊભો થયો છે. સોશિયલ મીડિયાના ઉપયોગમાં મર્યાદા લોપના લીધે વૈમનસ્ય વધી રહ્યું છે.  અનિષ્ટ તત્ત્વો તેનો દુરુપયોગ કરીને સમાજમાં વિખવાદ, હિંસા ફેલાવવાના બદઇરાદામાં સફળ બનવા લાગતાં ભારત સરકારે ફેસબુક અને વ્હોટ્સએપ જેવી કંપનીઓને નિયમો બદલવા ફરજ પાડી છે.                                 વિદેશનીતિ મોરચે ભારત માટે સંક્રાંતિકાળ કહી શકાય.

વડાપ્રધાન મોદીના જીવંત સંપર્ક અને શિખર સ્તરે દોસ્તીભર્યા નવતર અભિગમનો ફાયદો થયો છે. અમેરિકા, રશિયા, ફ્રાન્સ, ઇઝરાયલ, બ્રિટન જેવા દેશમાં વડા પ્રધાનનો પ્રોટોકોલ તોડીને સત્કાર થાય છે, પણ ચીનથી હંમેશાં ખતરો મંડરાતો રહે છે. પાકિસ્તાનની નવી સરકારની નીતિમાં શાણપણ આવે છે કે કેમ એની પર નજર રહેશે, પણ ઇમરાન ખાન ધારે તોય ચીન એવું બનવા નહીં દે. ચીન ભારતની આસપાસના પાડોશી દેશોમાં પોતાનો પ્રભાવ વધારતું જઇ રહ્યું છે. ભારતને ઘેરવાની રણનીતિથી આપણે સદૈવ સાવધ રહેવું પડશે.

આ સિનારિયોમાં દેશની મીટ લાલ કિલ્લા પરથી થનારા વડા પ્રધાનના આજના ભાષણ પર રહેશે. 2014માં 15મી અૉગસ્ટે પોતાના પ્રથમ ઉદ્બોધનમાં નરેન્દ્ર મોદીએ નવા ભારત નિર્માણનો કાર્યક્રમ પેશ કર્યો હતો. આયોજન પંચ વિખેરીને નીતિ આયોગની રચના, સ્વચ્છતા અભિયાન જેવા કાર્યક્રમ આપ્યા હતા. પછીનાં વર્ષોમાં સરકારે હિંમતવાન પગલાં લીધાં છે. કાળાં નાણાંના મુદ્દે કડક વલણને લીધે બૅન્કોને દેવાંમાં ડુબાડનાર શ્રીમંતોએ દેશ છોડી જવાની ફરજ પડી છે. નોટબંધી, જીએસટી, સ્વાસ્થ્ય વીમો, જનધન યોજના જેવાં પગલાંનું સારું પરિણામ દેખાયું છે. આ વખતે પી.એમ. તરીકે તેમનું પાંચમું અને સરકારના પ્રથમ તબક્કામાં અંતિમ પ્રવચન હશે. કશુંક નવું કરવાની ખાસિયત ધરાવતા મોદીએ 15મીના ભાષણ માટે દેશ પાસે વિચારો માગ્યા પણ દેશની અપેક્ષા આત્મવિશ્વાસથી સભર, ચેતનવંતા નવા ભારતની, જાતિવાદથી મુક્ત, ભ્રષ્ટાચારમુક્ત, શોષણખોરી વિહોણા ભારતની છે. ‘અચ્છે દિન’નો વાયદો આપનાર નરેન્દ્રભાઇની કામગીરીથી સંતોષ થયો હશે તો દેશની જનતા 2019માં તેમને જ દિલ્હીના તખતે આરૂઢ કરશે. શાસક ભાજપ અને એનડીએ માટે આ પડકાર છે. આવી સંભાવના નિવારવા રાજકીય પક્ષો અવનવા દાવ-પેચ ખેલી રહ્યા છે. કોણ, કેટલું સફળ થશે એ તો આવનારો સમય જ કહેશે, પરંતુ આવનારા કેટલાક મહિનાઓમાં દેશવાસીઓએ રાજકીય ઘમસાણ અને વાગ્યુદ્ધ માટે તૈયાર રહેવું પડશે.

વિજયી વિશ્વ તિરંગા પ્યારા...નું સ્વર્ણિમ સ્વપ્ન સાકાર કરવા માટે ભારતહિતની નીતિને લક્ષ બનાવવું પડશે. પક્ષ, જાતિ, ધર્મ, ક્ષેત્ર, ભાષાની સ્વાર્થપ્રેરિત સંકીર્ણતાઓ કોરાણે મૂકીને આગળ વધવું રહ્યું. સ્વતંત્રતા દિવસે શહીદોને આ જ સાચી શ્રદ્ધાંજલિ હશે. કેટલાંક વર્ષો અગાઉ પૂર્વ વડા પ્રધાન અટલબિહારી વાજપેયીએ લખ્યું હતું... ‘પંદ્રહ અગસ્ત કા દિન કહતા આઝાદી અભી અધૂરી હૈ....’ વાત સાચી છે. એટલે જ સ્વતંત્રતા દિવસને આત્મમંથન કરવાનો અવસર માનીને સમરસ સમાજ, સમૃદ્ધ ભારતના નિર્માણમાં લાગી જઇએ.

       સૌ વાચકોને 72મા સ્વતંત્રતા દિવસની શુભકામના. જય હિન્દ.