Editorial

સોશિયલ મીડિયાનું નિયંત્રણ

સુપ્રીમ કોર્ટે આધારને સોશિયલ મીડિયા પ્રોફાઇલથી લિંક કરવાના મામલે કેન્દ્ર સરકાર પાસેથી જવાબ માગ્યો છે. તેણે એ જાણવા માગ્યું છે કે, સોશિયલ મીડિયાને નિયંત્રિત કરવા માટે સરકાર પાસે કઇ યોજના છે. તેણે એ પણ ટિપ્પણી કરી છે કે જો સરકાર કોઇ નક્કર પગલાં નહીં લ્યે તો અમારે પગલાં લેવા પડશે.

એ જાણીતું છે કે તામિલનાડુ સરકારે સોશિયલ મીડિયા પ્રોફાઇલને આધાર સાથે લિંક કરવાની પહેલ કરી છે. તેની દલિલ છે કે આમ કરવાથી સોશિયલ મીડિયા દ્વારા રાષ્ટ્રવિરોધી કે ત્રાસવાદી ગતિવિધિઓને ઉત્તેજન આપવાવાળાઓ ઉપર સંકજો કસવામાં આવી શકશે પણ આ પગલાં સામે વાંધો લેતાં ફેસબૂકે જણાવ્યું છે કે આધારને સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ સાથે જોડવાથી યુઝર્સની પ્રાઇવસી ખતમ થઇ જશે.

આના સંદર્ભમાં મદ્રાસ, બોમ્બે અને મધ્યપ્રદેશ હાઇકોર્ટમાં કેસો ચાલી રહેલા છે. ફેસબૂકે અરજી દાખલ કરવાની વિનંતી કરી હતી કે આ કેસોને સુપ્રીમ કોર્ટમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે. કેન્દ્ર સરકારે જણાવ્યું છે કે અમને આની સામે કોઇ વાંધો નથી.

હકીકતમાં છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોથી સોશિયલ મીડિયાના દુરૂપયોગના એકથી એક ખતરનાક મામલા એટલી ઝડપથી સામે આવી રહ્યાં છે કે આના ઉપર નજર રાખવાની જરૂરત અનુભવાઇ રહી છે પણ દુરૂપયોગ રોકવા માટે બધાં જ યુઝર્સની ખાનગી માહિતી માગવી એ તેમની સાથે અન્યાય કરવા જેવું થશે. દુનિયામાં ભાગ્યે જ કોઇ દેશમાં નાગરિકોએ સોશિયલ મીડિયાને પોતાની ખાનગી માહિતી આપવાની છૂટ આપી હશે. આધારને લિંક કરાવવાથી તો દરેક યુઝર પોતાની ગોપનિયતા ખોઇ બેસશે અને તેને આની કેટલી કિંમત ચૂકવવી પડશે તેની કલ્પના પણ નથી થઇ શકતી.

ખુદ સુપ્રીમ કોર્ટે જ થોડા સમય પહેલાં આશંકા દર્શાવી હતી કે, દરેક વોટ‰સ્અપ સંદેશા અને ટવીટ ઉપર નજર ક્યાંક આ દેશને સર્વેલન્સ સ્ટેટ (નાગરિકો ઉપર નજર રાખતા દેશ) તરફ લઇ ન જાય. આપણો દેશ લોકશાહીના જે મુકામ સુધી પહોંચ્યો છે ત્યાં એવી કોઇ વ્યવસ્થાને મંજૂરી આપી શકાતી નથી જે કોઇપણ રીતે નાગરિકોના ખાનગીપણાના અધિકારનું ઉલ્લંઘન કરતી હોય. આ મામલામાં સૌથી વધુ જટીલ પાસુ એ છે કે એક તરફ અસામાજિક તત્ત્વો દ્વારા તેના જબરદસ્ત દુરૂપયોગ થવાની આશંકા છે તો બીજી તરફ એ ડર છે કે તેના નિયંત્રણ માટે બનાવનારી કોઇપણ વ્યવસ્થાનો રાજકીય લાભ ઉઠાવવામાં ન આવે.

વધુ સારું એ રહેશે કે સોશિયલ મીડિયા કંપનીઓ પોતાના પ્લેટફોર્મ ઉપર સક્રિય અરાજક અને ઉન્માદી તત્ત્વોની વિરૂધ્ધ ખુદ કાર્યવાહી કરે, જેમ વોટ‰સએપે ગયા વર્ષે આવી વ્યવસ્થા કરી હતી કે યુઝર્સ ભારતમાં વધુમાં વધુ પાંચ લોકોને વીડિયો, ફોટાઓ ફોરવર્ડ કરી શકે. વધુ સારું એ રહેશે કે આવું જ કાંઇક પગલું ભરવામાં આવે જેનાથી સોશિયલ મીડિયાના દુરૂપયોગ ઉપર તો અંકુશ લાગે પણ આમ જનતાના ખાનગીપણાને અસર ન થાય.

BCCI પારદર્શી બનશે?

ભારતીય ક્રિકેટ કન્ટ્રોલ બોર્ડ અર્થાત્ વિશ્વનું સૌથી ધનાઢ્ય ક્રિકેટ સંગઠન બોર્ડ ફૉર કંટ્રોલ અૉફ ક્રિકેટ ઇન ઇન્ડિયા (બીસીસીઆઈ)ના અધ્યક્ષપદે ભૂતપૂર્વ કૅપ્ટન સૌરવ ગાંગુલીની પસંદગી સર્વાનુમતે થઈ, એ ખરેખર આનંદદાયક છે. આમ લાંબા સમય પછી ભારતીય ક્રિકેટનું મૅનેજમેન્ટ એક ખેલાડીના હાથમાં રહેશે. અત્યાર સુધી નેતા કે ઉદ્યોગપતિ જ દુનિયાભરના આ સૌથી અમીર સંગઠનના કર્તાહર્તા બનતા આવ્યા છે, જ્યારે કે નિષ્ણાતોએ વારંવાર કહ્યું છે કે રમત સંગઠનોનું દાયિત્વ કોઈ ભૂતપૂર્વ ખેલાડી જ સંભાળે, કારણ કે મેદાન અને તેની બહારના પડકારોને તે બહેતર સમજી શકે છે. આશા રાખીએ કે દાદાના આવવાથી ભારતીય ક્રિકેટ મૅનેજમેન્ટનું માળખું બદલાશે. સૌરવ ગાંગુલીએ પોતાનું ઉમેદવારીપત્ર નોંધાવ્યું તે એક ઔપચારિકતા જ હતી, કારણ કે તેમના સિવાય કોઈએ ઉમેદવારીપત્ર ભર્યું હતું નહીં. આજની તારીખમાં ભારતીય ક્રિકેટનો ડંકો ભલે આખી દુનિયામાં વાગી રહ્યો હોય, પરંતુ બીસીસીઆઈની શાખ કેટલાક સમયથી ભયમાં છે. આઈપીએલ - 2013માં કેટલાક ક્રિકેટરો સામે મૅચ ફિક્સિંગના આક્ષેપો થયા પછી એ સ્પષ્ટ થયું કે એક ખાસ્સો વર્ગ બોર્ડ પર હાવી છે અને ક્રિકેટની આડમાં પોતાનો ધંધો ચલાવતા તે બોર્ડનો ઉપયોગ એક દૂધાળુ ગાયની જેમ કરે છે. ફિક્સિંગનું પ્રકરણ સામે આવતાં જ તત્કાલીન બીસીસીઆઈ અધ્યક્ષ એન શ્રીનિવાસન શકના ઘેરામાં આવી ગયા, કારણ કે તેમના જમાઈ ગુરુનાથ મયપ્પન પણ સટ્ટાબાજીના આક્ષેપથી ઘેરાઈ ગયા હતા. તેમની સાથે અભિનેત્રી શિલ્પા શેટ્ટીના પતિ અને મશહૂર બિઝનેસમેન રાજ કુંદ્રા સામે પણ ફિક્સિંગનો આક્ષેપ થયો હતો. વિવાદ તો ત્યારે વધી ગયો, જ્યારે ખેલાડીઓને તો સાણસામાં લેવામાં આવ્યા પણ બાકીના આરોપીઓ બચી ગયા. આને લઈ દેશભરમાં આક્રોશ ફેલાયો અને પ્રકરણ સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી પહોંચ્યું હતું.

સુપ્રીમ કોર્ટે બીસીસીઆઈના ઉદ્ધાર માટે લોઢા સમિતિની નિમણૂક કરી અને તેની ભલામણોને લાગુ કરવા માટે પોતાની દેખરેખમાં એક વહીવટી સમિતિ બનાવી હતી. આ સમિતિની દેખરેખમાં બીસીસીઆઈનું નવું બંધારણ લાગુ થયું અને બોર્ડમાં ઘર કરી ચૂકેલી બીમારીઓને દૂર કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ હતી. કેટલાક લોકોનું માનવું છે કે બીસીસીઆઈમાં બધું વ્યવસ્થિત ચાલતું નથી. લોઢા સમિતિનું કહેવું હતું કે આમાં નવા ચહેરાઓને તક આપવી જોઈએ. કહેવાય છે કે બોર્ડ પર હાવી લોકોએ નવા ચહેરાઓનાં નામ પર પોતાના સંબંધીઓને વિભિન્ન એકમોમાં બેસાડી દીધા છે. વાસ્તવમાં ક્રિકેટથી સંકળાયેલું ગ્લેમર, પૈસા અને પાવર શક્તિશાળી લોકોને આકર્ષિત કરે છે. એવામાં દાદાની સામે મોટો પડકાર ક્ષમતા ધરાવતા લોકોને પ્રોત્સાહન આપવાનો, આગળ વધવાની તક આપવાનો અને બોર્ડના કામકાજને પારદર્શી તેમ જ પ્રોફેશનલ બનાવવાનો છે. આશા રાખીએ કે તેઓ આમાં સફળ થશે. બીસીસીઆઈને સૌરવ ગાંગુલી જેવા અધ્યક્ષ મળ્યા છે તે સંતોષની વાત છે, પરંતુ છેલ્લાં ત્રણ વર્ષ ક્રિકેટ કારભારનાં સૂત્રો લોઢા સમિતિ કે વહીવટી સમિતિ પાસે હોવા છતાં મૂળભૂત સુધારણા થઈ શકી નથી તે વાસ્તવિકતા છે. સૌરવ ગાંગુલીએ આ મહત્ત્વનો મુદ્દો હાથ ધર્યો અને કંઈક સકારાત્મક કરવાનો પ્રયાસ કર્યો તો તમામ ક્રિકેટપ્રેમીઓ તેને દુઆ આપશે!